Kameren aurrean dantzari: Dantza filmeko argazki sorta bat

• Donostia: Gipuzkoako Argazkilari Elkartearen erakusketa aretoa, 2019ko urtarrilaren 11tik otsailaren 6ra.
• Tafalla (Nafarroa): Tafalla Kulturgunea, 2019ko otsailaren 2tik 21era.
• Zarautz (Gipuzkoa): Photomuseum, 2019ko otsailaren 12tik martxoaren 19ra.
• Tolosa (Gipuzkoa): Aranburu Jauregia, 2019ko martxoaren 22tik apirilaren 27ra.
• Alkiza (Gipuzkoa): Fagus Alkiza Interpretazio Zentroa, 2019ko maiatzaren 13tik ekainaren 30era.
• Oieregi (Nafarroa): Bertizko Jaurerria, 2019ko uztailaren 4tik abuztuaren 25era.
• Biarritz (Lapurdi): Gare du Midi antzokia, 2019ko irailaren 3tik 15era.
• Baiona (Lapurdi): L'Atalante zinema, 2019ko abuztuaren 28tik irailaren 30era.
• Zarautz (Gipuzkoa): Sanz Enea, 2020ko otsailaren 6tik martxoaren 29ra arte (Koldobika Jauregi "Dantza" erakusketaren barruan, filmean erabilitako jantzi eta atrezzoko hainbat objekturekin batera).
• Andoain (Gipuzkoa): Bastero Kulturgunea, 2021eko martxoaren 31tik apirilaren 30era arte (Koldobika Jauregi "Dantza" erakusketaren barruan, filmean erabilitako jantzi eta atrezzoko hainbat objekturekin batera).
• Alkiza (Gipuzkoa): Bizitza efimeroa, Koldobika Jauregiren bizialdia ospatzeko ekitaldien barruan. Fagus Alkiza Interpretazio Zentroa, 2024ko urriaren 4tik 20ra.

Bilduma ikusteko, egin klik gaineko argazkian.

Kameren aurrean dantzari: proiektuaren nondik norakoak

Dantza ez da ohiko film bat. Dantza-k istorio bat kontatzen digu euskal dantza tradizionalen bidez. Istorio hori herri batean, baserri giroko edozein herritan gertatzen ahal da; munduko edozein lekutan gerta liteke, gertatu ere. Istorioak gizakiaren eta naturaren arteko harremanen berri ematen digu, eta biziaren –eta bizirautearen– metafora ere bada, hazia ereiten denetik fruitua jasotzen denerainoko zikloa osatzen baita filmaren hasieratik bukaerara bitartean, sortzetik heriotzarainoko bidea; lana, amodioa eta festa ere ukitzen dituela.

Erakusketan aurkeztutako irudiotan ere, filmak korritzen duen ibilbide horri jarraitzen zaio gutxi edo asko. Hor ikusten dugu, aurrena, xamana (izaki androginoa: eguzki amandrea, Amaterasu), libreki dantzan harpe barruan, euri eske, lurrak bere fruitua emango badu nahitaezkoa duen uraren erreguz. Lurra ernatzen ikusiko dugu gero –zinta dantzaren ardatz, hostoberritzen hastear den arbola, biziaren arbola–; haren ingurura hurreratzen diren izaki beldurgarriek, berriz, izurritearen etorrera irudikatzen dute, moskito eta ezparen izurria (ezpata dantza): erasoaren ondorioz, arbola bere baitara bilduta ikusiko dugu, eta gaitzak jotako fruitua lurrean. Sua azalduko da gero, nekazariak uzta hondatzera datorkeen izurriteari aurre egiteko baliatzen duen sua (Bizkaiko erregelak); eta haren segidan, heriotza errituak (irradaka), eta hortxe emakumeek biribilean jarrita eratzen duten cromlech irudia. Neguaren ondoren, baina, udaberria lehertuko da: sagarrondoak bere lore ederrak emango ditu, udaren amaieran fruitua ekarriko duten loreak (sagar dantza). Aurrera segituz gero, fruitua dagoeneko bilduta ikusiko dugu, sagarrak dolarean, lana; eta uztaren inguruan, almute dantza egingo dute gizonek. Sagarretik sagardoa sortuko da eta herri osoa plazara bilduko da, festan (soka dantza, galaiena, godalet dantza). Bukatzeko, amodioarekin egingo dugu topo azken bi argazkietan: ez da saltsa, ez da lanbada... Arratiako jota da.

---

Telmo Esnalek zuzendutako Dantza-ren (Txintxua Films, 2018) filmatze saioetako argazkiekin osatu dut erakusketa hau. Saio horietan argazkiak egitera gonbidatu nindutenean, ez nekien zer aurkituko nuen; zinemaren mundua ez nuen barrutik ezagutzen eta ez nekien zer-nolako egoerak eta aukerak izango nituen argazkiak egiteko. Estreinakora joan nintzelarik, baina, Igartubeitiko argi-itzaletan eta kameren aurrean dantzarien oin biluziek zurezko zorutik harrotzen zuten hautsaren artean lehen klikak egiten hasi orduko, ernamuindu zen niregan erakusketaren bidez aurkezten dudan proiektu fotografikoa.